Vùng đất có ngọn lửa cháy 4.000 năm không tắt

Azerbaijan là một quốc gia nhỏ nằm giữa Đông Âu và Trung Á, được mệnh danh là “vùng đất lửa”. Khách du lịch đến Azerbaijan thường tìm đến sườn núi trên bán đảo Absheron cách thủ đô Baku khoảng 14 km. Đây là nơi xuất hiện ngọn lửa kỳ lạ quanh năm cháy rực.

Aliyeva Rahila, hướng dẫn viên ở Azerbaijan, cho biết địa điểm có ngọn lửa kỳ lạ được người dân đặt tên là Yanar Dag, mang ý nghĩa “sườn núi bốc cháy”. Sườn núi Yanar Dag tập trung nhiều mỏ khí đốt tự nhiên. Cách đây hàng nghìn năm, khu vực này diễn ra những sự thay đổi địa chất khiến vỏ Trái Đất đứt gãy, làm khí gas thoát ra ngoài liên tục, gây nên hiện tượng lửa bốc cháy. Đám lửa tại đây trải dài trên sườn núi khoảng 10 m.

Trước đây, những đám cháy do rò rỉ khí gas xuất hiện nhiều ở Azerbaijan, nhưng hiện tượng này làm giảm áp suất khí dưới lòng đất, cản trở việc khai thác khí thương mại nên hầu hết đã bị dập tắt. Ngọn lửa ở Yanar Dag là một trong số ít còn lại và trở thành điểm du lịch hút khách cho đến ngày nay.

Ngoài góc nhìn khoa học tự nhiên, Yanar Dag cũng là địa điểm lưu giữ nhiều dấu ấn lịch sử, văn hóa quan trọng với người Azerbaijan. Vùng đất này từng in dấu chân của nhiều nhà thám hiểm. Ngọn lửa kỳ lạ trên núi Yanar Dag cũng xuất hiện trong nhiều tư liệu cổ xưa có niên đại từ thế kỷ 13.

Nhà thám hiểm người Italy Marco Polo từng viết về những hiện tượng bí ẩn khi ông đi qua Azerbaijan vào thế kỷ 13. Thương nhân đi qua con đường tơ lụa cũng truyền miệng nhiều câu chuyện về ngọn lửa kỳ bí khi họ đi đến các đất nước khác. Nhờ sự lan truyền rộng rãi, Azerbaijan được mệnh danh là “vùng đất của lửa”.

Từ xa, ngọn lửa đã đóng vai trò quan trọng trong văn hóa của người Azerbaijan. Những năm đầu tiên trước Công nguyên, tôn giáo Zoroastrian cổ đại ở Azerbaijan tôn thờ lửa. Trong khi đó, tôn giáo Zoroastrian thờ thần lửa, tục lệ này bắt nguồn từ Iran.

Người Zoroastrians quan niệm lửa kết nối con người với các đấng siêu nhiên, giúp khai mở trí tuệ. Ngoài ra, lửa còn duy trì sự sống, thanh tẩy môi trường và luôn xuất hiện trong các buổi thờ cúng, tế lễ.

Do đó, những ngọn lửa do thiên nhiên tạo ra được người Azerbaijan xưa coi là điều linh thiêng. Ngày nay, những yếu tố tôn giáo quanh ngọn lửa Yanar Dag dần mờ nhạt. Hầu hết du khách đến đây vì tò mò và muốn chiêm ngưỡng cảnh quan thiên nhiên xung quanh.

Hướng dẫn viên Rahila cho hay trải nghiệm ấn tượng nhất là vào ban đêm, hoặc vào mùa đông. Khi tuyết rơi gần ngọn lửa, những bông tuyết tan trong không khí khi chưa kịp chạm đất. Vào ban đêm, ngọn lửa bùng cháy thắp sáng cả một dải sườn núi.

Du khách từ thủ đô Baku di chuyển về phía bắc khoảng 30 phút sẽ đến địa điểm này. Quanh khu vực núi Yanar Dag chỉ có một quán cà phê nhỏ và không nhiều dịch vụ cho khách du lịch.

Để có cái nhìn sâu sắc hơn về lịch sử thờ lửa của Azerbaijan, du khách nên đi về phía đông của Baku đến đền lửa Ateshgah. Ngồi đền được xây dựng vào thế kỷ 17, 18 bởi những người di cư từ Ấn Độ đến Baku. Tên đền Ateshgah xuất phát từ tiếng Ba Tư, mang ý nghĩa “ngôi nhà lửa”. Hàng nghìn năm trước, người Azerbaijan cổ đại cho rằng thần lửa cư ngụ tại đây.

Trung tâm của ngôi đền có một điện thờ, từng xuất hiện ngọn lửa tự nhiên. Tuy nhiên, ngọn lửa này đã tắt vào năm 1969. Kể từ đó, ngọn lửa chỉ được đốt vào các dịp tế lễ hoặc thắp sáng phục vụ khách du lịch.

Đền Ateshgah đã trở thành bảo tàng vào năm 1975. Địa điểm này cũng được vào danh sách đề cử Di sản thế giới của UNESCO năm 1998. Theo số liệu tính đến tháng 12 năm 2022, Azerbaijan đón khoảng 15.000 lượt du khách mỗi năm.